Home »

Diecezja

Kuria Diecezjalna w Opolu

ul. Książąt Opolskich 19,
45-005 Opole
tel. 77 454 38 37,
77 441 28 46;
fax 77 453 79 61

e-mail: kuria@diecezja.opole.pl

Oficjalna strona www:
http://www.diecezja.opole.pl

   Stolica diecezji: Opole

   Metropolia: Katowicka

   Biskupi:

Biskup Ordynariusz

Biskup Pomocniczy

ul. Książąt Opolskich 19, 45-005 Opole

Biskup Senior

Diecezja Opolska składa się z 36 dekanatów:

Biała, Branice, Dobrodzień, Głogówek, Głubczyce, Głuchołazy, Gorzów Śl., Gościęcin, Grodków, Kamień Śl., Kędzierzyn, Kietrz, Kluczbork, Koźle, Krapkowice, Leśnica, Łany, Niemodlin, Nysa, Olesno, Opole, Opole-Szczepanowice, Otmuchów, Ozimek, Paczków, Pietrowice Wielkie, Prószków, Prudnik, Racibórz, Siołkowice, Skoroszyce, Strzelce Op., Tworków, Ujazd, Zagwiździe, Zawadzkie.

Zarys dziejów Kościoła na Śląsku Opolskim

Dzieje samodzielnej diecezji opolskiej datują się dopiero od 1972 r., czyli od definitywnego uregulowania sytuacji państwowo-prawnej i kościelnej na całym terytorium tzw. Ziem Zachodnich i Północnych, dokonanego przez papieża Pawła Vl, a dodatkowo wzbogaconego przez Jana Pawła II w 1992 r. Etapem przygotowawczym była od 1945 r. posługa Kościoła na naszym terenie poprzez Administrację Apostolską Śląska Opolskiego. Wcześniej natomiast Kościół naszej ziemi wplatał się co najmniej przez 10 wieków w większy organizm, jakim była utworzona w 1000 r. diecezja, a od 1930 r. archidiecezja wrocławska.
Śląsk Opolski początkowo obejmował teren plemienia Opolan, o którym tzw. Geograf Bawarski z połowy IX w. podał, że posiadało ono 20 grodów z Opolem na czele. Nazwa Śląsk początkowo nie obejmowała tego terytorium, ograniczając się do terenów nad rzeką Ślężą od Niemczy po Wrocław. Uformowanie się księstw wrocławskiego i opolsko-raciborskiego na przełomie XII i XIII w. jeszcze to rozróżnienie wzmocniło. Ale istnienie jednej diecezji na całym tym terytorium sprzyjało konsolidacji jego części tak, że w połowie XV w. pojawiła się nazwa "Śląsk Górny" (Silesia Superior) na oznaczenie naszego terytorium. Od tego momentu istnienie jednej krainy śląskiej mocno zakorzeniło się w polityce i życiu społecznym, chociaż na tym tle bardziej również ujawniły się różnice między częścią wschodnią i zachodnią.
Wspomniany tutaj teren Śląska Opolskiego i Górnego stał się fundamentem przyszłej diecezji opolskiej, do której weszły także ziemie, mające inną przynależność. Takim rejonem był okręg Bytomia należący do 1821 r. do diecezji krakowskiej oraz okolice Głubczyc, Kietrza i Branic, przynależące od wczesnego średniowiecza do 1945 r. (formalnie do 1972 r.) do diecezji ołomunieckiej, podobnie zresztą jak okręg Prudnika, który dopiero ok. 1629 r. bp wrocławski Karol Ferdynand Waza włączył w zasięg swojej jurysdykcji.
Na tak zakreślonym terytorium chrześcijaństwo przenikało życie tutejszych mieszkańców na pewno wcześniej, niż wskazywać by na to mógł oficjalny chrzest kraju. Najprawdopodobniej było ono głoszone już w IX w. w związku z misją Świętych Cyryla i Metodego w Państwie Wielkomorawskim, do którego nasz teren wówczas należał. Bliskość Bramy Morawskiej jako wygodnego szlaku komunikacyjnego z południa, nietrudne do przekroczenia granice z Wielkopolską oraz w kierunku Wielkopolski nie izolowały Śląska Opolskiego od różnych wpływów także chrześcijańskich. Utrzymująca się tradycja, że ok. 984 r. św. Wojciech głosił w Opolu naukę Chrystusa zdaje się opierać na pewnych przesłankach. Wiekopomne decyzje Bolesława Chrobrego, papieża Sylwestra II i cesarza Ottona III trafiły już na przygotowany grunt, kiedy włączyły krainę górnośląską do rozległej diecezji wrocławskiej w ramach metropolii gnieźnieńskiej.
W okresie średniowiecza formy zorganizowanego życia religijnego były bardzo bogate. Rozwój krainy w okresie piastowskim, następnie czasy kolonizacji niemieckiej i na prawie niemieckim głównie w XIII i XIV w. przyczyniły się do rozwoju demograficznego i społecznego, a także pogłębienia życia religijnego. Szczególnie wyraźnie uchwytne to jest poprzez ożywienie budownictwa sakralnego i tworzenie ośrodków duszpasterskich – ok. 1400 r. można ustalić w świetle źródeł przeszło 300 świątyń. Ich rozmieszczenie ukazują ważne źródła: rejestr uposażenia diecezji wrocławskiej (Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis) z ok. 1302-1319, wykaz dziesięcin zredagowany przez legata papieskiego Galharda de Carceribus w 1335 r. oraz rejestr świętopietrza z 1447 r. W końcu XII w. wykształcił się w Opolu urząd archiprezbitera, czyli dziekana, a ok. 1230 r. w Opolu znalazł swą siedzibę archidiakon, jeden z trzech terenowych w diecezji wrocławskiej (obok Głogowa i Legnicy oraz stołecznego we Wrocławiu). W tym samym czasie ufundowana została przy kościele Św. Krzyża w Opolu kolegiata, z którą w 1295 r. połączono funkcje duszpasterskie w mieście. Kolegiata powstała również pod koniec XIII w. w Raciborzu, wiek później w Głogówku. Rozwinęło się także życie zakonne; byli cystersi w Jemielnicy, dominikanie w Opolu i Raciborzu, franciszkanie w Głogówku i Opolu, joannici w Głubczycach, Grobnikach i Makowie. Nie można też pominąć zaakcentowania znacznej rangi miasta Nysy, leżącej u wrót Kotliny Kłodzkiej. Zamek biskupów w Otmuchowie, następnie nowa rezydeneja w Nysie - wsparte powołaniem kapituły kolegiackiej najpierw w Otmuchowie i przeniesionej w 1477 r. do Nysy - były widocznymi znakami pozycji biskupów wrocławskich.
W okresie Reformacji Śląsk Opolski przeżywał w mniejszym stopniu wszystkie jej skutki, niż to miało miejsce na Śląsku Dolnym; nie przeżywano też tutaj w poprzednim okresie takich napięć między władzą świecką (książęta) a Kościołem (biskupi). Wystąpienia reformatorów zbiegły się w czasie z bardzo znaczącymi zmianami dynastycznymi. Do najważniejszych należało objęcie zarządu księstwa opolsko-raciborskiego, jak też już fakt posiadania księstw karniowskiego i opawskiego, a także Bytomia i Bogumina przez zagorzałego zwolennika nowej nauki margrabiego Jerzego Hohenzollerna (zm. 1543). Nowe treści obecne byly na tym terenie już wcześniej, za rządów tolerancyjnego księcia Jana Dobrego, ale przy braku aktywnego poparcia tego władcy, nowy ruch nie rozwijał się na szerszą skalę. Dopiero Jerzy, podobnie jak później jego syn Jerzy Fryderyk, popierali luteranizm na swoich terytoriach. Znaczącą siłą popierającą Reformację byly także miasta, np. w Raciborzu nowe nauki zaczęły się upowszechniać od 1532 r. wśród bogatszych mieszczan; w Kluczborku, który od 1536 r. znalazł się w ręku księcia brzeskiego Fryderyka II, gorliwego protestanta, Reformacja została wprowadzona siłą od lat czterdziestych XVI w. W Opolu już ok. 1530 r. opustoszały klasztory dominikanów i franciszkanów, a Wawrzyniec Jost przez blisko 30 lat nauczał i pracował w duchu luterańskim, udzielając także komunii św. pod dwiema postaciami. Reformacja spowodowała dezorganizację dotychczasowego życia kościelnego, ale trzeba także podkreślić pozytywne fakty, jak np. stworzenie przez ewangelików w rejonie kluczborskim silnego ośrodka szkolnictwa i piśmiennictwa i to w języku polskim (szkola w Byczynie).
Od połowy XVII w. pod wpływem Habsburgów rozpoczął się proces wypierania protestantyzmu (kontrreformacja), oparty na wcześniejszych decyzjach Soboru Trydenckiego (1545-1563) w zakresie odnowy życia katolickiego. Charakterystycznym znakiem nowej sytuacji stało się sprowadzenie jezuitów i rozwinięcie przez nich szerokiej działalności oświatowej i duszpasterskiej. W Nysie w 1624 r. z fundacji biskupa Karola Habsburga powstało gimnazjum, słynne Carolinum; zresztą tutaj znalazło już nieco wcześniej, bo w 1575 r. pomieszczenie seminarium duchowne dla diecezji wrocławskiej. W Głogówku w dobrach gorliwego katolika hr. Oppersdorfa jezuici mieli szerokie możliwości pracy, w Opolu w latach 60-tych XVII w. otwarli kolegium. Oprócz jezuitów nad odnowieniem życia katolickiego pracowały także inne zakony, jak np. franciszkanie-reformaci, którzy w 1613 r. otwarli konwent w Gliwicach przynależny do prowincji małopolskiej, zdolny w 1655 r. do objęcia placówki na Górze św. Anny.
Bardzo trudnym egzaminem religijnej wierności dla katolicyzmu oraz etnicznej dla żywiołu polskiego były czasy pruskie, zainaugurowane militarnymi krokami Prus przeciw Habsburgom w latach 1740-1763 r., w wyniku których niemal cały Śląsk, także Opolski (poza Opawskim i Karniowskim) znalazł się w granicach nowego państwa o charakterze protestanckim. Następujący teraz czas to nieustanne inicjatywy państwowe zmierzające do wyeliminowania obcych sobie treści, za jakie uważały Prusy katolicyzm i żywioł polski. Na tym tle dochodziło do usiłowań przerwania zależności diecezji wrocławskiej od metropolii w Gnieźnie, utrudnianie pielgrzymek - zwłaszcza na Jasną Górę, zakaz używania języka polskiego i konsekwentne egzekwowanie znajomości niemieckiego, co zresztą stało się zapalną kwestią także na gruncie kościelnym i szkolnym. Dodajmy jednak, że biskupi sufragani wrocławscy na ogół znali język polski, a w seminarium duchownym przyszli duszpasterze górnośląscy musieli uczyć się języka polskiego.

Wiek XIX byl czasem bujnego rozwoju całego Śląska, szczególnie okręgu przemysłowego, pociągającego istotne zmiany demograficzne, urbanistyczne, a także obyczajowe. Wzrastała liczba mieszkańców miast, pojawiły się także problemy natury religijnej. Duszpasterze dostrzegali skomplikowany obraz nowej sytuacji i znaczne zagrożenie dla ludności związane z zabiedzeniem, przepracowaniem i wyzyskiem, jak księża J. A. Fiecek, J. Szafranek, N. Bonczyk i wielu innych. Dzięki takim odważnym kapłanom powstawały nowe kościoły, tworzone były nowe parafie, powstały szkoły, biblioteki, teatry, związki katolickie. Ziemia górnośląska obfitowała w powołania kapłańskie i zakonne, by wymienić werbistów, salezjanów, misjonarzy, franciszkanów, a także z żeńskich Szare Siostry św. Elżbiety, jadwiżanki czy Służebniczki NMP.
Znaczne ożywienie świadomości mieszkańców przyniosła I wojna światowa, w wyniku której część Śląska ostatecznie po plebiscycie znalazła się w granicach Polski i utworzona została w 1922 r. najpierw Administracja Apostolska Górnego Śląska, a następnie w 1925 r. diecezja katowicka. Dojrzewało również podobne dążenie, by na Śląsku Opolskim powstało osobne biskupstwo ze stolicą w Opolu. Było to możliwe jednakże dopiero po zakończeniu II wojny światowej.
Wraz z ustanowieniem nowego porządku politycznego, państwowego i społecznego do pracy przystąpił także Kościół katolicki. Dla naszej opolskiej rzeczywistości przełomowa była decyzja kard A. Hlonda z 15 VIII 1945 r. o ustanowieniu odrębnej Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego ze stolicą w Opolu i wyznaczenie pierwszego administratora w osobie ks. B. Kominka, pochodzącego z diecezji katowickiej. Przed nową administracją i jej rządcą stanęły trudne problemy. Wszystkie one miały swoje reminiscencje w dziedzinie politycznej, państwowej i ludnościowej. Wysiedlenie ludności niemieckiej i chęć zapewnienia repatriantom oczekiwanych warunków życia, także religijnego, było podstawowym zadaniem. Wiązało się ono z dalekosiężnym zamysłem integracji ludności napływowej z pozostałą ludnością miejscową. Pierwszy administrator podkreślał ten odcinek pracy w listach pasterskich odpowiednich komunikatach, kazaniach, konferencjach i na licznych spotkaniach z księżmi i wiernymi. Wiadomo dziś, że w tym szeroko pojętym procesie repolonizacji nie obyło się bez nadużyć i krzywd, co przyniosło w następnych latach poczucie nabrzmiałej niesprawiedliwości.
Były też i inne problemy, które Kościół musiał rozwiązywać, a które zderzyły się z totalitarnym państwem ateistycznym, wrogim wszelkiej treści religijnej.
Najpierw status prawny Kościoła na ziemiach poniemieckich. Decyzja prymasa Hlonda była podjęta przez niego osobiście na mocy uprawnień nadanych mu przez Stolicę Apostolską, ale bez uprawomocnienia jej przez Rzym. Rząd polski nie uznał mianowanych administratorów, ale przyrzekł, że nie będzie przeszkadzał w realizowaniu ich zadań. Dlatego ks. Kominek mógł przystąpić do tworzenia struktur normalnej diecezji. Powołał Radę Diecezjalną jako organ pomocniczy, następnie Kurię, w 1946 r. uruchomił Wydawnictwo św. Krzyża, w 1949 r. doprowadził do otwarcia Wyższego Seminarium Duchownego. Z ruin wyciągnięto do 1950 r. prawie 150 świątyń, które w okresie od stycznia do marca 1945 r. legły w gruzach lub zostały poważnie uszkodzone. Wielkim polem działalności Kościoła była wszelka bieda i niedostatki, w co włączył się "Caritas" przez organizowanie wszechstronnych form pomocy materialnej do brutalnej likwidacji w styczniu 1950 r.
Stopniowo, w miarę pogarszania się relacji Kościół - Państwo, władze domagały się od hierarchii przyśpieszenia w Rzymie procesu uznania nabytków terytorialnych, w czym utworzenie pełnoprawnych diecezji byłoby wzmocnieniem wiarygodności nowego systemu. Sprawa jednak nie leżała w mocy Episkopatu Polski i jakby w drodze represji 26 I 1951 r. wszyscy administratorzy na tzw. Ziemiach Odzyskanych zostali siłą usunięci przez władze państwowe, zaś na ich miejsce wybrano - pod naciskiem czynników rządowych - tzw. wikariuszów kapitulnych, co było aktem niekanonicznym. W obawie jednak przed możliwą nawet schizmą, prymas S. Wyszyński udzielił im uprawnień swoich wikariuszy generalnych. W Opolu w ten sposób objął rządy kościelne ks. Emil Kobierzycki. Lata 1951-1956 należały do najtrudniejszych dla Kościoła, nie tylko na Śląsku Opolskim. Ingerencja państwa we wszystkie dziedziny życia, inwigilacja duchowieństwa, deportacja 20 kapłanów-autochtonów z ich parafii do diecezji w Polsce centralnej, likwidacja ponad 150 domów zakonnych żeńskich i wysiedlenie blisko 700 sióstr do obozów pracy w Wielkopolsce i na Pomorzu albo do domów prowincjalnych, zamknięcie Wydawnictwa i drukarni - to trudny egzamin dla Kościoła. Zdołano jednak uratować podstawowe agendy diecezjalne, nawet w 1951 r. powołany został własny Sąd Duchowny i dzięki temu, po zmianach znanych jako Październik 1956 r. mógł objąć zarząd kościelny Śląska Opolskiego bp Franciszek Jop (1897- 1976), dotychczasowy biskup pomocniczy w Sandomierzu. Został on już mianowany w kwietniu 1951 r. przez papieża Piusa XII na ten urząd, ale ówczesne władze państwowe nie dopuściły go do Opola. W okresie blisko 20 lat posługi bpa Jopa dokonały się najistotniejsze dla Kościoła pozytywne zmiany. Przede wszystkim dzięki cierpliwej postawie hierarchii dnia 25 V 1967 r. Kongregacja Konsystorialna mianowała dotychczasowych rządców na terenach zachodnich i północnych administratorami apostolskimi "ad nutum S. Sedis" i była to pierwsza nominacja watykańska dla owych terytoriów. Umożliwiła ona też podjęcie dalszych kroków, gdy podpisany 7 XII 1970 r. traktat polsko-niemiecki otwarł drogę do pełnej kanonicznej stabilizacji. Dokonała się ona na mocy bulli Pawła V1 "Episcoporum Poloniae coetus" z 28 VI 1972 r. powołującą diecezję opolską i włączającą ją do zreorganizowanej metropolii wrocławskiej.
W okresie rządów biskupa Jopa rozwinęły się wszystkie placówki diecezjalne, zintensyfikował się kontakt biskupa z kapłanami i wiernymi, zostało wskrzeszonych wiele wspaniałych tradycji. Na ten okres przypadło dalsze akcentowanie roli sanktuarium na Górze Św. Anny, rozwinął się kult naszych rodzimych Świętych i Błogosławionych Jacka, Czesława, Bronisławy, pochodzących wg tradycji z Kamienia Śl., Eufemii-Ofki z Raciborza. Do pomocy otrzymał w 1958 r. biskupa Wacława Wyciska (zm. 1984), w rok później Henryka Grzondziela (zm. 1968), a po jego śmierci Antoniego Adamiuka w 1970 r. Na czasy biskupa Jopa przypadły też znaczące wydarzenia w Kościele Powszechnym i Polskim, w których i Kościół Opolski żywo uczestniczył: Wielka Nowenna (1957-1965), I Nawiedzenie Diecezji przez Kopię Obrazu Jasnogórskiego (1964-1966), Obchody Millenium (1966), Sobór Watykański ll (1962-1965), w którym biskupi opolscy brali udział, a bp Jop należał do komisji liturgicznej, a po jego zakończeniu wybrany został do Posoborowej Komisji ds. Realizacji Reformy Liturgicznej. Nadto bp Jop przez długie lata był członkiem Rady Głównej Episkopatu Polski oraz przewodniczącym Komisji Liturgicznej Episkopatu w niełatwym okresie opracowywania zasad reformy liturgicznej w Polsce. W diecezji reaktywował Wydawnictwo św. Krzyża (jednakże bez drukarni), wybudowano 16 nowych kościołów, a 5 rozpoczęto; ustabilizował się byt Seminarium Duchownego. Bp Jop zmarł po długiej chorobie 24 IX 1976 r. i pochowany został w krypcie katedry opolskiej.
Drugim Biskupem Opolskim mianowany został przez papieża Pawła VI ks. Alfons Nossol, kapłan diecezji opolskiej, długoletni profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Wyższego Seminarium Duchownego Śląska Opolskiego w Nysie-Opolu. Czasy rządów bpa A. Nossola wyznaczały kolejne wyzwania dla Kościoła: wybór kard. K. Wojtyly na papieża, okres "Solidarności", stanu wojennego, dochodzenie do pełnej podmiotowości społeczeństwa, także i Kościoła, aż do przełomu 1989 r. Nowy biskup powołał Radę Kapłańską, Radę Duszpasterską, zreorganizował kolegium dziekanów, utworzył pięć nowych rejonów duszpasterskich z dziekanami rejonowymi na czele w Opolu, Gliwicach, Raciborzu, Nysie i Kluczborku, utworzył ponad 60 nowych parafii. Na forum Konferencji Episkopatu jest członkiem Rady Stałej i przewodniczącym Rady ds. Ekumenizmu. Przez papieża Jana Pawła II powołany został do watykańskiego Sekretariatu ds. Jedności Chrześcijan. W 1981 r. otrzymał biskupa pomocniczego w osobie Jana Wieczorka, a .po śmierci bpa W. Wyciska dwóch nowych: Jana Bagińskiego i Gerarda Kusza, konsekrowanych 15 VIII 1985 r. Szczególną troską otoczył Seminarium Duchowne, przenosząc je w całości do Nysy, w 1977 r. erygował Diecezjalny Instytut Teologiczno-Pastoralny, działający jako filia KUL w Opolu. Dzięki jego zabiegom powstał Diecezjalny Dom Księży Emerytów w Opolu oraz ważne z punktu widzenia troski Kościoła o dziedzictwo kulturowe Muzeum i Archiwum Diecezjalne. Dzięki sprowadzeniu nowoczesnej bazy poligraficznej ożywiła się działalność edytorska Wydawnictwa Diecezjalnego św. Krzyża, drukującego fachowe pozycje, także dla innych podmiotów niekościelnych. Bp Nossol umożliwił dotychczas kilkunastu kapłanom wyjazd na misje, popiera dokształcanie księży. Dnia 21 VI 1983 r. gościł Ojca Świętego Jana Pawła II na Górze Świętej Anny.
Znaczące zmiany wprowadziła decyzja papieża Jana Pawła z 25 III 1992 r. bullą "Totus Tuus Poloniae Populus". Została utworzona nowa diecezja gliwicka, której przypadło z naszej diecezji 90 parafii z ok. 140 kapłanami opolskimi. Nowa diecezja wraz z opolską włączone zostały do świeżo powołanej metropolii górnośląskiej z siedzibą w Katowicach. Dotychczasowi biskupi pomocniczy z Opola mianowani zostali w Gliwicach: bp Jan Wieczorek ordynariuszem a bp Gerard Kusz pomocniczym. Nadto 15 parafii przypadło nowej diecezji kaliskiej. W związku ze zmianami dnia 6 I 1993 r. konsekrowany został dla Opola nowy biskup pomocniczy Jan Kopiec.
Już od 1989 r. pojawiły się możliwości prowadzenia duszpasterstwa dla wiernych mniejszości niemieckiej, z czym wiąże się też trudne dzieło duszpasterskiej integracji wiernych całej diecezji. W 1990 r. reaktywowana została charytatywna organizacja "Caritas", która do tej chwili tworzy na terenie diecezji znane powszechnie stacje socjalne. Natężeniu uległa działalność budownicza - po 1977 r. wybudowano 80 kościołów, powstało wiele obiektów kościelnych w postaci plebanii, domów katechetycznych i innych.
W 1994 r. powstał w Opolu - przy żywym osobistym zaangażowaniu Biskupa Opolskiego - państwowy uniwersytet, jako 12 w kraju, z Wydziałem Teologicznym, w którego struktury weszło również Wyższe Seminarium Duchowne, które z dniem 15 VIII 1997 r. przeniesione zostało z Nysy do Opola. Odbudowany zamek w Kamieniu ŚI. związany z miejscem narodzin św. Jacka stał się Jego Sanktuarium oraz siedzibą Ośrodka Kultury i Nauki Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Zostało też uruchomione diecezjalne radio "Góra św. Anny" (aktualna nazwa: Radio PLUS Opole. W latach 1995-1997 diecezja przeżywała II Nawiedzenie Kopii Obrazu Jasnogórskiego pod hasłem: Czyńcie wszystko, cokolwiek Syn mój wam powie" (por. J 2,5). W sierpniu 1996 r. diecezję nawiedziła figura fatimska. Bardzo ważnym wydarzeniem w dziejach młodej struktury diecezjalnej było zwołanie Pierwszego Synodu Diecezji Opolskiej, który został uroczyście otwarty w Poniedziałek Wielkanocny 2 kwietnia 2002 r. i pracował przez trzy lata, do zamknięcia 29 marca 2005 r. Efektem znaczącego wysiłku biskupów, kapłanów, osób konsekrowanych i wiernych świeckich, zaangażowanych w prace synodalne są uchwalony statuty, uszeregowane w 411 statutach w 11 rozdziałach (Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej [2002-2005]. Statuty i Aneksy. Parafia u progu Nowego Tysiąclecia, Opole 2005).
Drugi biskup opolski, abp Alfons Nossol w sierpniu 2009 r. przeszedł na emeryturę po 32 latach sprawowania pasterskiego urzędu w diecezji opolskiej (dokumentację posługi i dokonań drugiego biskupa opolskiego zawiera m.in. okolicznościowa publikacja: H. Sobeczko (red.), Arcybiskup Alfons Nossol. 32 lata posługi biskupiej, Opole 2009). Niemal symbolicznie, jakby na podsumowanie tego czasu posługiwania w diecezji, odczytywać w tym kontekście można podniosłą chwilę beatyfikacji współzałożycielki Zgromadzenia Szarych Sióstr św. Elżbiety – Marii Luizy Merkert (zm. 1874), której w imieniu Ojca Świętego Benedykta XVI w dniu 30 września 2007 r. przewodniczył kard. Jose Saraiva Martins, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. Urodzona w Nysie na początku XIX w., nazwana „śląską Samarytanką", stanowi ciągle uosobienie drogi Kościoła katolickiego tej ziemi, który służy ludowi i potrafi wydać ludzi godnych chwały ołtarzy.
Trzeci biskup opolski Andrzej Czaja, który ingres do katedry opolskiej odbył 29 sierpnia 2009 r. może już pełnić swą posługę w diecezji opartej na solidnych fundamentach, które skrystalizowały się w poprzednich sześciu dziesiątkach lat przez posługę poprzedników.